Żuk

W Fabryce Samochodów Honker, mieszczącej się w Lublinie, w latach 1959-1998 powstawał model Żuk – polski dostawczak oparty na samochodzie FSO Warszawa. 

Od „dawcy części” różnił się w zasadzie wszystkim, poza podwoziem, silnikiem i układem przeniesienia napędu. To rozwiązanie, często wykorzystywane w motoryzacji, miało największy wpływ na ukształtowanie się cennika. Dzięki temu, że skorzystano z już sprawdzonej konstrukcji, był bardzo przystępny.

Producent, chcąc zniwelować błędy konstrukcyjne wynikające z zastosowania podwozia Warszawy, wprowadzał co chwilę nowe poprawki. Jedne usunęły kłopotliwe dysfunkcje przedniego układu zawieszenia, które psuło się na potęgę w rocznikach z pierwszych lat produkcji. Innym razem, tuż przed latami 70. XX wieku, środek ciężko przeniesiono niżej, zmniejszając w ten sposób ryzyko przewrócenia się auta w trakcie pokonywania zakrętu. 

Historia Żuka, auta zaprojektowanego przez Stanisława Tańskiego, Romana Skwarka oraz Juliana Kamińskiego, rozpoczęła się w 1958 roku. Pojazd został zaprezentowany wielbicielom ówczesnej motoryzacji na Międzynarodowych Targach Motoryzacyjnych z 1958 roku. Samochód miał stać się następcą leciwego już FSC Lublina-51, który produkowano do 1959 roku.

Pierwszy prototyp Żuka powstał nieco wcześniej, bo w 1957 roku, po rocznej pracy trójki polskich inżynierów motoryzacyjnych. Projektanci, chcąc zaoszczędzić sporo funduszy i obniżyć cenę gotowego auta, postanowili wykorzystać jak największą liczbę części z produkowanej wtedy Warszawy. W ten sposób powstał Żuk A03 – pierwszy model z rodziny Żuk, który był przyczyną osiągnięcia przez firmę największej popularności.

W kolejnych latach oferta rozrastała się o kolejne modele, różniące się konstrukcją oraz przeznaczeniem. Rosła ładowność, modernizowano zawieszenie, a nawet wykorzystano kilka jednostek napędowych nieużywanych nigdy wcześniej. Tak stało się np. w prototypie Żuk A 08 z 1959 roku.

Firma nigdy nie próżnowała, a inżynierowie mieli ręce pełne roboty. Samochód był stale przystosowywany do różnych rodzajów prac. Dla przykładu w 1972 roku pojawił się model koncepcyjny A 18, który miał służyć do przewozu osób (mikrobus). Miał on znacznie obniżyć koszty firm zajmujących się tym procesem zawodowo. W 1976 roku z kolei pokazano model A 16 B, czyli rolniczy (oznaczona jako prototyp Żuk R). Różnił się od wersji standardowej znacznie dłuższym nadwoziem i nieco zwiększoną ładownością. Później do oferty weszła także wersja pożarnicza, a wcześniej te przeznaczone do przewozu odzieży, towarowo-osobowe i wiele innych.

W 1991 roku, po zmianie nazwy fabryki zajmującej się produkcją FSC Żuka, modyfikacji uległa także jego nazwa. Od tego czasu brzmiała ona FS Żuk, a pojazd występował pod nią aż do początku 1998 roku, kiedy jego produkcja została ostatecznie zakończona.

FSC Żuk, później FS Żuk, to auto, które można było bez najmniejszych problemów zakupić w praktycznie każdym większym mieście w Polsce. Duża liczba dealerów samochodowych oraz łatwość serwisowania sprawiło, że Żuka chętnie kupowali przedsiębiorcy, rolnicy czy firmy spedycyjne. Jakość, która ulegała stałej poprawie, a także duża dostępność części zamiennych powodowały przy tym, że pojazd nie sprawiał problemów także po upływie gwarancji.

Łącznie do klientów z Polski trafiło niespełna 600 000 egzemplarzy, z czego tylko część zachowała się w dobrym stanie do dzisiaj. Obecnie auto ma dość dużą wartość kolekcjonerską, szczególnie wśród osób, dla których było to niespełnione marzenie z lat dzieciństwa. 

Pierwszym popularnym Żukiem był model A 03 z 1958 roku. Samochód o powierzchni skrzyni załadunkowej równej 4 m2 ważył jedynie 1340 kg i był wyposażony w jednostkę o pojemności 2,1 l generującej 54 KM mocy. Pojazd nie był zbyt szybki i spalał bardzo duże ilości paliwa, bo około 16 l na każde 100 km trasy. 

Zupełnie zmieniło się to wraz z nadejściem Żuka A 07 z 1991 roku. Największe rewolucje zaszły wówczas pod maską. W miejsce wysłużonego silnika o pojemności 2,1 l trafił model o pojemności 2,4 l, który generował nie 54, a 70 KM mocy. Co ciekawe, tak duży wzrost mocy wcale nie miał negatywnego wpływu na spalanie.

Wprost przeciwnie – auto zaczęło palić jedynie około 9 l/100 km, czyli niemal 2x mniej niż w generacji z 1958 roku.

FSC Żuk był samochodem często goszczącym na szklanym ekranie. Pojawił się między innymi w dwóch filmach pełnometrażowych – w „Zróbmy sobie wnuka” oraz w „Przyjęciu na dziesięć osób plus trzy”. W obu z nich Żuk pełnił rolę auta stricte pracowniczego. W pierwszym to pojazd jednego z głównych aktorów, a w drugim samochód do przewozu pracowników.