Jazda mimo zakazu prowadzenia pojazdów. Surowe kary dla kierowców

Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych to jeden z najpoważniejszych środków karnych stosowanych wobec kierowców. Nakłada go wyłącznie sąd w zależności od rodzaju przewinienia.

W przypadku najcięższych przestępstw komunikacyjnych zastosowanie ma Kodeks karny (art. 42). Dotyczy to przede wszystkim jazdy w stanie nietrzeźwości, pod wpływem narkotyków, ucieczki z miejsca wypadku, spowodowania katastrofy w ruchu lądowym czy wielokrotnej recydywy. W takich sprawach:

• minimalny okres zakazu wynosi 3 lata,
• maksymalny - 15 lat,
• dożywotni zakaz orzeka się wobec recydywistów i sprawców najpoważniejszych zdarzeń drogowych, zwłaszcza gdy prowadzenie pojazdu przez daną osobę stanowi trwałe zagrożenie dla bezpieczeństwa.

Z kolei Kodeks wykroczeń (art. 29) przewiduje zakaz prowadzenia pojazdów w lżejszych sprawach, np. przy rażących wykroczeniach drogowych czy prowadzeniu pojazdu bez wymaganych uprawnień. W takim przypadku sąd może orzec zakaz na okres od 6 miesięcy do 3 lat i musi wskazać, jakiego rodzaju pojazd zakaz dotyczy (np. samochodów osobowych, motocykli).

W praktyce oznacza to, że sądy mają możliwość elastycznego stosowania tego środka - od kilku miesięcy przy wykroczeniach, aż po dożywotnie odebranie prawa jazdy przy najcięższych przestępstwach.

Konsekwencje złamania zakazu zależą od tego, na jakiej podstawie został on orzeczony.

Zakaz wynikający z Kodeksu karnego - jego złamanie stanowi przestępstwo z art. 244 KK. Kierowca naraża się wówczas na karę więzienia od 3 miesięcy do 5 lat, wpis do Krajowego Rejestru Karnego oraz możliwość dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów. W praktyce oznacza to, że nawet krótka jazda po zakupy może skończyć się wyrokiem więzienia. Policja traktuje takie naruszenia priorytetowo, a sądy w tym zakresie nie mają litości.

Zakaz wynikający z Kodeksu wykroczeń - jego złamanie traktowane jest jako wykroczenie. W takim przypadku grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo przedłużenie zakazu. Choć sankcje są łagodniejsze niż w przypadku przestępstwa, to nadal jest to poważne naruszenie prawa, które obciąża kierowcę i utrudnia odzyskanie uprawnień w przyszłości.

Do kary więzienia dochodzą wydatki sądowe i obowiązek zapłaty świadczeń pieniężnych. W zależności od wyroku, może to być od kilku do kilkunastu tys. zł, a w skrajnych przypadkach nawet kilkadziesiąt tys. zł, jeśli sąd nakaże naprawienie szkody.

Czas zakazu liczy się od momentu uprawomocnienia wyroku. Jeżeli wcześniej zatrzymano prawo jazdy, okres ten jest zaliczany na poczet kary.

Kierowcy często nie wiedzą, czy zakaz już obowiązuje. Sprawdzić to można:

• w aktach sprawy sądowej,
• w wydziale komunikacji starostwa,
• w aplikacji mObywatel, gdzie aktualizowany jest status prawa jazdy lub na portalu Gov.pl.

Na poziomie Unii Europejskiej trwają prace nad przepisami dotyczącymi wzajemnego uznawania zakazów prowadzenia pojazdów. Po ich wejściu w życie kierowca, który stracił uprawnienia w Polsce, nie będzie mógł prowadzić również w innych krajach Wspólnoty, takich jak Niemcy, Francja czy Hiszpania. Obecnie jednak regulacje te nie obowiązują jeszcze w praktyce.

Zakaz prowadzenia pojazdów nie zawsze ma ten sam zakres. W wyroku sąd wskazuje, czy obejmuje on wszystkie pojazdy, czy tylko pojazdy mechaniczne.

• Zakaz wszelkich pojazdów - oznacza, że kierowca nie może prowadzić żadnego środka transportu, także roweru, hulajnogi czy pojazdu zaprzęgowego. To najdalej idący środek karny.
• Zakaz pojazdów mechanicznych - obejmuje wszystkie pojazdy wyposażone w silnik (samochody osobowe, ciężarowe, motocykle, motorowery, skutery, quady, ciągniki rolnicze, a także pojazdy elektryczne). W tym przypadku poruszanie się rowerem, deskorolką czy kajakiem nie narusza orzeczonego zakazu, bo nie są one pojazdami mechanicznymi.

W praktyce oznacza to, że kierowca z zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznych może legalnie przesiąść się na rower.