Żandarmeria Wojskowa na drodze. Czy może dać mandat każdemu kierowcy?
Na polskich drogach można spotkać patrole Żandarmerii Wojskowej. Wielu kierowców zastanawia się wtedy, czy żandarmi mają takie same uprawnienia jak policja i mogą ukarać za wykroczenia drogowe. Odpowiedź nie jest jednoznaczna - wszystko zależy od sytuacji i podstawy prawnej.
W skrócie
- Żandarmeria Wojskowa ma ograniczone uprawnienia względem cywilnych kierowców i głównie kontroluje żołnierzy oraz osoby ściśle związane z wojskiem.
- Żandarmi nie mogą wystawiać mandatów cywilom, chyba że działają w tzw. patrolu mieszanym z policjantem.
- Podczas wydarzeń wojskowych żandarmi mogą kierować ruchem, lecz mandaty najczęściej wystawia policja.
- Więcej podobnych informacji znajdziesz na stronie głównej serwisu
Kogo może skontrolować Żandarmeria Wojskowa?
Żandarmeria Wojskowa działa na podstawie ustawy z 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz.U. 2001 nr 123 poz. 1353 z późn. zm.). Jej kompetencje są ściśle określone i znacznie węższe niż w przypadku policji.
Jurysdykcja żandarmów obejmuje głównie:
- żołnierzy w czynnej służbie, także tych przebywających poza jednostką, jeżeli noszą mundur i oznaki wojskowe,
- pracowników cywilnych wojska, ale tylko w zakresie obowiązków służbowych,
- osoby przebywające na terenach i w obiektach wojskowych,
- osoby współdziałające z żołnierzami w popełnianiu czynów zabronionych lub stwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia żołnierzy czy mienia wojskowego.
Dla zwykłego kierowcy oznacza to jedno - żandarm nie ma prawa zatrzymać pojazdu tylko dlatego, że np. przekroczono prędkość na drodze publicznej.
Żandarmeria Wojskowa a mandat dla kierowcy
W normalnych warunkach żandarm nie może wystawić mandatu cywilnemu kierowcy. Jeżeli osoba niezwiązana z wojskiem popełni wykroczenie drogowe w obecności patrolu ŻW, żandarmi nie mają podstaw prawnych do ukarania.
Odmowa okazania dokumentów żandarmowi przez zwykłego kierowcę również nie niesie konsekwencji prawnych. Żandarm może zatrzymać pojazd, ale jeżeli stwierdzi, że kierujący nie podlega jego jurysdykcji, musi zakończyć interwencję.
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku tzw. patroli mieszanych. Gdy żandarm pełni służbę wspólnie z policjantem, wtedy kontrola obejmuje wszystkich uczestników ruchu drogowego. Policjant ma pełne uprawnienia do przeprowadzenia kontroli i wystawienia mandatu, a żandarm mu asystuje.
Patrole mieszane i kierowanie ruchem
Patrole mieszane są wykorzystywane coraz częściej, zwłaszcza w rejonach dużych garnizonów. Dla kierowcy oznacza to, że jeśli zatrzyma go patrol złożony z policjanta i żandarma, musi podporządkować się procedurze tak samo, jak w przypadku zwykłej kontroli policyjnej.
Żandarmeria Wojskowa ma też własne uprawnienie - może kierować ruchem. W praktyce wykorzystuje się to podczas parad, defilad, przejazdu kolumn wojskowych czy ćwiczeń. W takich sytuacjach kierowcy muszą stosować się do poleceń żołnierzy, choć mandat za ich nieprzestrzeganie wystawi już inna formacja - najczęściej policja.
Żandarmeria Wojskowa a inne służby drogowe
Na tle innych formacji działających na drogach kompetencje Żandarmerii Wojskowej są bardzo ograniczone.
Inspekcja Transportu Drogowego (ITD) może mierzyć prędkość, badać trzeźwość i zatrzymywać pojazdy w przypadku rażących naruszeń. Straż miejska ma prawo kontrolować m.in. przestrzeganie zasad parkowania czy porządku w ruchu drogowym.
Żandarmeria nie dysponuje podobnym zakresem uprawnień - jej zadania koncentrują się na wojsku i bezpieczeństwie wewnątrz sił zbrojnych.
