Jaki akumulator do samochodu? Mokry, VRLA, żelowy, EFB czy AGM
Oprac.: Tomasz Wróblewski
Oświetlenie samochodu, uruchomienie klimatyzacji, podgrzewanie szyb, siedzeń czy lusterek, naładowanie smartfona - to tylko niektóre rzeczy, do których potrzebny jest akumulator samochodowy - elektryczne serce każdego pojazdu. Potrzebujesz nowy akumulator do auta i nie wiesz jaki wybrać? Wyjaśniamy, czym różnią się akumulatory mokre, VRLA, EFB i AGM oraz dlaczego akumulator żelowy nie nadaje się do uruchomienia samochodu osobowego.
Spis treści:
Co to jest akumulator i jak jest zbudowany?
Akumulator jest urządzeniem do magazynowania energii chemicznej. W procesie rozładowania, energia chemiczna zamieniana jest na elektryczną. W procesie ładowania, proces przebiega odwrotnie.
W pojazdach, jako akumulatory rozruchowe, są stosowane akumulatory kwasowo-ołowiowe o napięciu 6 i 12V.
Elektroda dodatnia jest wykonana z dwutlenku ołowiu, a ujemna z ołowiu. Elektrolitem jest wodny roztwór kwasu siarkowego. W każdym akumulatorze są cele - to jego podstawowe jednostki konstrukcyjne. W akumulatorze o napięciu 12V takich celi jest sześć.
Jakie są typy akumulatorów?
Na rynku motoryzacyjnym wyróżniamy kilka rodzajów akumulatorów. Różnią się sposobem wykonania oraz tym, w jaki sposób są obsługiwane oraz wykorzystywane.
- Akumulatory mokre są z płynnym elektrolitem. Mogą być obsługowe. Wówczas każde ogniwo ma korek, a po wykręceniu można uzupełnić braki wody lub zmierzyć gęstość elektrolitu. W bezobsługowych ogniwa mają korki, ale są one ukryte pod nalepką.
- Akumulatory VRLA są z płynnym elektrolitem. Ich cele są zamykane u producenta. Nie powinny być otwierane, bo może to spowodować uszkodzenie akumulatora.
- Akumulatory EFB także są z płynnym elektrolitem, ale ma on dwukrotnie wydłużoną żywotność. Mogą być stosowane w samochodach z systemem start/stop, bez układu odzyskiwania energii lub w samochodach o dużym zapotrzebowaniu na energię.
- Akumulatory żelowe (GEL) mają elektrolit w formie żelu. Ich wyróżnikiem jest to, że mają wydłużoną żywotność i są bezobsługowe. Wadą takich akumulatorów jest to, że nie zapewniają silnikowi dobrych warunków do rozruchu i nie są odporne na duże zmiany temperatur. Akumulator GEL jest często mylony z akumulatorem AGM.
- Akumulator AGM. Ich wyróżnikiem jest to, że w celach, pomiędzy płytami, jest szklana mata, która wiąże elektrolit. Są one stosowane w samochodach klasy średniej i wyższej; autach z systemem start/stop, gdy ilość wyłączeń i uruchomień silnika jest duża; z układem odzyskiwania energii; przy dużym zapotrzebowaniu na energię elektryczną.
- Akumulator litowo-jonowy. W takim urządzeniu elektrolitem jest sól litu w mieszaninie organicznych rozpuszczalników. Takie akumulatory znamy z komórek i laptopów. Ale są one też wykorzystywane w motoryzacji, w samochodach elektrycznych. W kilogramie akumulatora litowo-jonowego, można bowiem zgromadzić około cztery razy więcej energii niż w kilogramie akumulatora kwasowo-ołowiowego. Dla przykładu akumulator litowo-jonowy samochodu Tesla S, o napięciu 400V, składa się z 7000 ogniw - każde o napięciu 3,6V.
Dane techniczne akumulatora. Na co zwrócić uwagę?
Jeśli chcesz kupić nowy akumulator, musisz zwrócić uwagę na oznaczenia akumulatora. Są cztery podstawowe informacje:
- napięcie - 6 lub 12V;
- pojemność w amperogodzinach [Ah];
- prąd rozruchowy w amperach [A}
- norma, wg której prąd rozruchowy został zmierzony.
Przy wyborze musisz zwrócić też uwagę na warunki pracy takiego akumulatora (temperatura, pozycja w samochodzie i wstrząsy), ilość miejsca na akumulator pod maską auta, lokalizację biegunów, ich rodzaj i wielkość.
Producent samochodu, skutera, motocykla czy łodzi motorowej, znając warunki eksploatacji, dobiera odpowiedni akumulator. Przykładowo - do łodzi powinien być dobrany akumulator AGM, który może pracować obrócony o kąt 90 stopni, a chwilowo nawet o 180 stopni.
Zamiana akumulatora. Czy to ma sens?
Na wstępie każdy kierowca musi wiedzieć o dwóch rzeczach. Po pierwsze akumulatory AGM są masowo mylone z żelowymi. Akumulatorów żelowych nie stosuje się w samochodach, dlatego ich porównywanie z innymi, w zastosowaniach motoryzacyjnych, nie ma sensu.
Wszystkie przedstawione wcześniej akumulatory, z wyjątkiem litowo-jonowego, są akumulatorami kwasowymi, więc porównanie akumulatora kwasowego i AGM nie ma sensu.
W samochodach powinny być montowane akumulatory, które przewidział producent. Akumulator kwasowo-ołowiowy można zastąpić akumulatorem EFB lub AGM, ale jest to zbędny wydatek. Są one droższe, a z pewnością nie wykorzystamy jego możliwości. Odwrotnej zamiany wykonać nie można!
Warto więc pomyśleć o zamianie akumulatora kwasowo-ołowiowego obsługowego na bezobsługowy, VRLA, lub na taki, który szybciej się ładuje (polecany do samochodu często eksploatowanego w mieście).
Jak ładować akumulator?
Do ładowania akumulatora służy prostownik. Zanim do tego przystąpimy trzeba pamiętać o pięciu zasadach:
- Im nowszy samochód, szczególnie z system start/stop, akumulator należy ładować według ściśle określonych wskazówek podanych w instrukcji obsługi samochodu i bez odłączania od instalacji elektrycznej samochodu. Jeśli mamy wątpliwości jak to zrobić, wtedy ładowanie akumulatora albo jego wymianę powinniśmy zlecić wyspecjalizowanemu serwisowi.
- Jeśli chcemy ładować akumulator samodzielnie, powinniśmy kupić prostownik dla akumulatorów z płynnym elektrolitem (mokre, VRLA i EFB) oraz typu AGM. Jeśli samochód ma system start/stop powinna być to ładowarka, którą można ładować akumulator bez odłączania go od instalacji elektrycznej samochodu.
- Jeśli producent prostownika nie podaje w jej opisie technicznym, że można ładować akumulator bez odłączania go od instalacji elektrycznej samochodu, wtedy nie można tego robić.
- Warto kupić prostownik z funkcją regeneracji akumulatora (będzie możliwe utrzymanie go dłużej w sprawności).
- Jeśli chcemy utrzymać akumulator w stanie długotrwałego naładowania, np. w kamperze, nieużywanym przez zimę motocyklu lub samochodzie, wtedy powinniśmy kupić ładowarkę z funkcją utrzymania stanu naładowania. Będzie on też pomocny przy wymianie akumulatora, aby pozostawić instalację pod napięciem, na czas, gdy akumulator jest odłączony od instalacji elektrycznej. UWAGA - konieczne jest wówczas bardzo dobre zabezpieczenie klemy dodatniej, aby nie spowodować zwarcia w instalacji elektrycznej pojazdu po odłączeniu akumulatora!
***
