Jeździmy po czerwonych skałach

To tu, w okolicach historycznego szlaku handlowego Old Spanish Trail, łączącego Santa Fe w Nowym Meksyku z Los Angeles w Kalifornii, przyszło nam "zmierzyć" się z różnymi rodzajami jeepów. Jeździliśmy w unikalnej scenerii niesamowitych czerwonych skał, po bodajże najtrudniejszych i najciekawszych off-roadowych trasach USA.

Na bezdrożach Arches National Park, gdzie znajduje się największe w świecie zbiorowisko ponad 2000 naturalnych łuków piaskowcowych i Canyonlands National Park (bezkres kanionów, płaskowzgórzy, urwisk i kopców), mieliśmy okazję, w "poligonowych" warunkach jeździć nie tylko "produkcyjnymi" wersjami jeepów, ale także trzema unikalnymi modelami.

Dwa z nich zbudowano w oparciu o najbardziej rozpoznawalny pojazd amerykańskiej marki - wranglera

Pierwszy otrzymał nazwę wrangler pork chop - budując go inżynierowie Jeepa postawili sobie za cel zapewnienie jak najlepszych właściwości terenowych i frajdy z jazdy. W tym celu auto zostało gruntownie odchudzone. Z wyposażenia znikły m.in.: drzwi boczne, dach, tylna klapa, wykładziny dywanowe wnętrza oraz drążki stabilizatora przechyłów. Modyfikacje nadwozia polegały na usunięciu zawiasów i zatrzasków klapy tylnej, by stworzyć rodzaj platformy na sprzęt.

Zmniejszeniu uległa szerokość tylnych błotników oraz rozstaw świateł. Wysokość szyby czołowej obniżono o 51 mm, zamontowano także pałąk przeciwkapotażowy. Zderzaki aluminiowe dostarczyła firma Hanson Bumpers. Dostawcą aluminiowego kolektora dolotowego, błotników z lekkiego tworzywa, rynienkowych mat podłogowych oraz uchwytów mocowania lusterek bocznych jest dobrze znana wszystkim miłośnikom Jeepa firma Mopar.

Seryjne siedzenia przednie zastąpione zostały lekkiej konstrukcji rozkładanymi fotelami firmy Sparco w kolorze czerwonym. Dalsze oszczędności na masie pojazdu przyniósł montowany w tyle pojazdu, prototypowy zbiornik paliwa o pojemności 75,7 litra dostarczony przez firmę Gen-Right oraz - wykonane z aluminium - płyty osłonowe podwozia.

Znaczne obniżenie masy (o przeszło 385 kg), spowodowało zwiększenie prześwitu zawieszenia. Dzięki temu w samochodzie zamontowano 35-calowe opony na obręczach ze stopów lekkich w rozmiarze 17x8 cali. Za odpowiednie właściwości terenowe dbają ponadto aktywne amortyzatory Bilstein o średnicy 51 mm z zewnętrznymi zbiornikami oleju oraz pneumatyczne odboje TeraFlex. Lekkie mosty napędowe ProRock 44 o przełożeniu 4,88 konstrukcji Dynatrac Axles posiadają blokady pneumatyczne ARB i prototypowe, aluminiowe osłony mechanizmów różnicowych. Oba mosty prowadzone są specjalnie zaprojektowanymi, aluminiowymi wahaczami, które dostarczyła firma Full Traction.

W oparciu o model wrangler powstał również demonstracyjny pojazd wrangler renegate. Auto nawiązuje do jeepa renegade z 1972, który oferowany był z silnikiem V8. Samochód napędzany jest 6,4 litrowym Hemi V8 o mocy 476 KM. Jednostka osiąga maksymalny moment obrotowy aż 637 Nm, który przenoszony jest przez sześciostopniową ręczną skrzynię biegów oraz mosty napędowe Dynatrac o przełożeniu 4,10 (przedni ProRock 44 i tylny ProRock 60). Oba wyposażone w blokady pneumatyczne ARB.

Podnoszący zawieszenie o 102 mm lift-kit umożliwia montaż 35-calowych opon. Z katalogu Mopar pochodzi rozpraszająca ciepło maska komory silnikowej oraz nowy zderzak przedni z płytą na wyciągarkę. Mopar firmuje także inne akcesoria pojazdu, m.in. drzwiczki wlewu paliwa, nakładki i relingi progowe, "bikini-top", rynienkowe maty podłogowe oraz zestaw półpełnych drzwi.

Kolejnym pokazowym pojazdem Jeepa jest cherokee w wersji overland. Samochód powstał z myślą o urlopowych wyprawach w "średni teren". Jako baza do przeróbek posłużył cherokee wyposażony w wysokoprężny silnik 2,8 CRD o mocy 200 KM. Dodatkowe wyposażenie obejmuje stalowy bagażnik dachowy, zwijaną markizę, kompaktową chłodziarkę oraz prototypowe relingi progowe. Aby zwiększyć dzielność terenową pojazd otrzymał 76-milimetrowy lift-kit zawieszenia i nowe amortyzatory.

Walory trakcyjne zwiększa pneumatyczna blokada ARB tylnego mechanizmu różnicowego wraz z pokładowym kompresorem powietrza. Ochronę podwozia zapewniają płyty osłonowe przedniego zawieszenia, skrzyni przekładniowej i skrzynki rozdzielczej z katalogu Mopar.

Oprócz zmodyfikowanych wranglerów i cherokee mieliśmy sposobność jazdy nowym grand cherokee w zdecydowanie bardziej terenowym wydaniu. Napędzany 5,7-litrowym silnikiem V8, srebrny "grand" wyposażony jest w podwyższone zawieszenie, umożliwiające montaż potężnych 33-calowych opon BFG Mud-Terrain. Przygotowanie do offroadu obejmuje m.in. płyty osłonowe podwozia Mopar, relingi progowe oraz zaczepy holownicze. Użytkowymi akcentami wnętrza są gumowo-metalizowane nakładki na pedały oraz ochronne nakładki progowe.

Niewiele firm może pochwalić się tak klarownym wizerunkiem, jak Jeep.

Marka, która stała się synonimem auta terenowego, ma już 70 lat. Wszystko zaczęło się w lipcu 1940 roku, kiedy armia amerykańska ogłosiła zamiar wymiany motocykli zwiadowczych i zmodyfikowanej wersji samochodów ford T na "lekki pojazd rozpoznawczy".

Ciąg dalszy na następnej stronie

Do przetargu zaproszono 135 producentów. Nowy pojazd spełniać musiał szereg wymagań:

- ładowność 272 kg

- rozstaw osi poniżej 1905 mm

- wysokość do 914 mm

- silnik umożliwiający długotrwałą jazdę w zakresie 5-80 km/h

- prostokątne kształty nadwozia

- napęd 4x4 i dwustopniowa skrzynka rozdzielcza

- składana (opuszczana) szyba czołowa

- trzy oddzielne siedzenia

- oświetlenie do jazdy szosowej i w warunkach zaciemnienia wojennego

- masa poniżej 590 kg

Początkowo jedynymi firmami, które zgłosiły akces do przetargu były Willys-Overland i American Bantam Car Manufacturing Company. Jednak wkrótce dołączył do nich także Ford Motor Company. Wtedy właśnie rozpoczęła się trójstronna rywalizacja o zdobycie lukratywnego kontraktu.

Prototypy do celów testowych powstały w rekordowym czasie. Na zbudowanie swego pojazdu Bantam potrzebował zaledwie 49 dni.

Twórcą prototypu Willys Quad był wiceprezes ds. inżynierii Willys-Overlanda - Delmar G. Roos. Ford przedstawił model GP (General Purpose, tj. ogólnego użytku), nazwany "pylmy", z napędem zaadaptowanym z ciągnika rolniczego ford/ferguson. W lecie 1940 roku każda z trzech firm otrzymała aprobatę na budowę 70 kolejnych pojazdów próbnych.

W listopadzie 1940 roku auta zostały poddane próbom przez U.S. Army w Camp Holabird (stan Maryland). Żaden z pojazdów nie spełniał jednak wymogu masy poniżej 590 kg. Ponieważ osiągnięcie takiego wyniku okazało się niemożliwe, ostatecznie limit wagowy został podwyższony.

W marcu 1941 roku ogłoszono kolejny etap przetargu. Bantam miał wyprodukować 1500 sztuk pojazdów model 40 BRC, Ford - 1500 sztuk zmodyfikowanych i ulepszonych GP pygmy - a Willys-Overland 1500 sztuk quad'ów. W wyniku testów polowych i weryfikacji prowadzonych przez specjalistów armii - jako podstawowy pojazdu amerykańskich sił zbrojnych wybrano konstrukcję Willys-Overlanda.

Po serii modyfikacji willys quad zamienił się w willysa MA, a następnie w willysa MB. Lecz armia amerykańska i świat ochrzciły ten pojazd mianem "jeep".

Nazwa zrodziła się najprawdopodobniej z niedbałej wymowy głosek "GP" (Dżi-Pi) - wojskowego skrótu słów "General Purpose". Jedna z wersji mówi także, iż nazwa pojazdu pochodzi od popularnej postaci "Eugene the Jeep" z kreskówki "Popeye". Bez względu na swą genezę, nazwa jeep przyjęła się na dobre i została synonimem pojazdu terenowego, a sam pojazd - ikoną historii II wojny światowej.

Willys MA miał dźwignię zmiany biegów na kolumnie kierownicy, głębokie wycięcia w burtach nadwozia, dwa zestawy wskaźników na desce rozdzielczej i dźwignię hamulca ręcznego po lewej stronie siedzenia kierowcy.

Na potrzeby armii amerykańskiej Willys-Overland wyprodukował ponad 368.000 pojazdów, a Ford na mocy licencji - około 277.000. Surowy lecz solidny i niezawodny pojazd w kolorze oliwkowym na zawsze utrwalił się w pamięci jako współtwórca zwycięstwa aliantów w II wojnie światowej. Po zakończeniu wojny w 1950 roku Willys dokonał zastrzeżenia znaku towarowego "Jeep" i planował adaptację pojazdu jako terenowy do celów rolniczych.

Pierwszy cywilny jeep - CJ-2A - powstał w roku 1945. Wyposażenie obejmowało otwieraną klapę tylną, koło zapasowe na burcie nadwozia, powiększone reflektory oraz zewnętrzny korek wlewu paliwa i wiele innych detali, niespotykanych w jego militarnym pierwowzorze. Niektóre z podzespołów tego pojazdu - m.in. czterocylindrowy rzędowy silnik o pojemności 2196 cm3, skrzynia biegów T-90A, skrzynka rozdzielcza spicer 18 i pływające mosty - przedni dana 25 oraz tylny dana 23-2 - stosowane były także w modelach późniejszych. Jeep CJ-2A produkowany był przez cztery lata.

W 1948 roku pojawił się jeep jeepster, który był ostatnim pojazdem o nadwoziu otwartym typu faeton produkcji amerykańskiej. Samochód wyróżniał się zastosowaniem bocznych kurtyn dla ochrony przed warunkami atmosferycznymi zamiast opuszczanych szyb. Oferowany początkowo z silnikiem "go devil" otrzymał ostatecznie silnik sześciocylindrowy "hurricane" o pojemności 2638 cm3, lecz nigdy nie posiadał napędu 4x4.

Model CJ został gruntownie unowocześniony w roku 1953 - powstał wówczas model CJ-3B. W stosunku do wojskowego pierwowzoru posiadał podwyższoną kratę chłodnicy i nową maskę silnika (by pomieścić nową, czterocylindrową górnozaworową jednostkę "hurricane" typu F-Head). Produkcja tego modelu w USA trwała do roku 1968 i wyniosła łącznie 155.494 sztuki. W roku 1953 za kwotę 60 mln dolarów firmę Willys-Overland wykupił Henry J. Kaiser. Wkrótce po tym jego firma Kaiser Company rozpoczęła intensywny program rozwojowy, którego założeniem było poszerzenie gamy pojazdów Jeepa.

W roku 1955 Kaiser zaprezentował model CJ-5, oparty na "koreańskiej" wersji wojskowej M38A1 z 1951 roku o zaokrąglonych błotnikach przednich. Pojazd był nieco większy od CJ-3B z uwagi na wydłużony rozstaw osi i długość karoserii. Stylizacja CJ-5 była wyraźnie wygładzona, a krawędzie nadwozia zaokrąglone. W czasie niemal 30 lat wyprodukowano ponad 600.000 sztuk CJ-5 o rozstawie osi 2057 mm. W 1956 roku zadebiutował model CJ-6 z wydłużonym o 508 mm rozstawem osi, dzięki czemu zwiększyła się przestrzeń ładunkowa.

W roku 1962 Jeep wykonał łagodny zwrot w kierunku luksusu. Firma zaoferowała wówczas pierwszą automatyczną skrzynię biegów do pojazdu z napędem 4x4. Był to poprzedzający gamę cherokee model wagoneer, który w roku 1963 - jako pierwszy pojazd o napędzie 4x4 - oferowany był także z opcją niezależnego zawieszenia kół przednich.

W roku 1976 pojawił się model CJ-7, pierwszy radykalnie zmodernizowany pojazd marki Jeep od 20 lat. Aby pomieścić automatyczną skrzynię przekładniową model ten (w porównaniu z CJ-5) miał nieznacznie wydłużony rozstaw osi. Po raz pierwszy dostępny był tłoczony w plastiku hard-top oraz drzwi z blachy stalowej. Zarówno CJ-7 o rozstawie osi 2375 mm jak i CJ-5 o rozstawie osi 2121 mm wytwarzane były aż do roku 1983 - gdy z uwagi na spadający popyt, CJ-5 zakończył swój żywot po 30 latach produkcji.

Przełomowym dla Jeepa okazał się być rok 1984. Zaprezentowano wówczas, zbudowany na platformie samonośnej model cherokee XJ. Auto miało napęd na cztery koła command-trac oraz przednie zawieszenie na sprężynach śrubowych systemu quadra-link. W roku 1986 zadebiutował cherokee limited, a w roku 1988 pojawiła się oferta sześciocylindrowego silnika rzędowego o pojemności 4,0 litrów. To właśnie model cherokee XJ śmiało uznać można za prekursora wszystkich dzisiejszych pojazdów typu SUV.

Kolejny przełom w historii marki przyniósł rok 1987. Choć na rosnącym rynku pojazdów kompaktowych z napędem 4x4 wciąż ceniono walory użytkowe jeep'a serii CJ, na znaczeniu zyskiwać zaczęły także elementy komfortu, charakterystyczne dla samochodów osobowych. By sprostać tym wymaganiom w 1987 roku zaniechanie produkcji serii CJ i wprowadzono do oferty następcę - model wrangler.

Mimo, iż na wzór CJ-7 nadwozie wranglera było wciąż otwarte - wspólnych części i komponentów pozostało niewiele. Od strony mechanicznej nowy jeep był bliższy cherokee niż CJ-7. Po raz pierwszy (i - póki co - ostatni w tej linii modelowej Jeep'a) wrangler otrzymał prostokątne reflektory. Łączna produkcja modelu YJ przekroczyła 630.000 pojazdów. W dniu 5 sierpnia 1987 roku - po niecałym roku od debiutu wranglera - firma została przejęta przez Chrysler Corporation.

W 1992 roku zaprezentowano prekursora wszystkich dzisiejszych luksusowych SUVów. Model grand cherokee - bo o nim mowa - zadebiutował w niezwykle efektowny sposób - przedzierając się przez szklaną ścianę centrum konwencyjnego Gobo Center podczas inauguracji salonu samochodowego North American Auto Show w Detroit. Grand cherokee wyznaczył nowy standard charakterystyki jezdnej na drodze oraz komfortu jazdy i prowadzenia w kategorii SUV. Popularny "grand" był także pierwszym pojazdem tego typu, który seryjnie wyposażony został w poduszkę powietrzną kierowcy.

W 1997 roku zadebiutowała kolejna generacja wranglera - samochód był bardzo podobny do CJ-7. Podobnie jak grand cherokee, model TJ zawieszony był na sprężynach śrubowych z prowadzeniem czterodrążkowym, otrzymał też całkowicie nowe wnętrze wraz z poduszkami powietrznymi dla kierowcy i pasażera. Zachował również klasyczne, charakterystyczne dla Jeepa, detale - m.in. okrągłe reflektory, składaną szybę czołową (idea pochodzi z roku 1940), zdejmowane drzwi nadwozia i opcje zwijanego dachu typu soft-top albo dachu zdejmowanego typu hard-top. Standardowe wyposażenie obejmowało także pałąk przeciwkapotażowy sport bar.

W roku 2003 zadebiutował wrangler rubicon - najlepiej wyposażony jeep w historii. Swój przydomek, pochodzący od miana najtrudniejszego szlaku terenowego w górach Sierra Nevada, pojazd zawdzięczał wyposażeniu w uruchamianą przyciskiem elektryczną blokadę mechanizmów różnicowych obu mostów napędowych dana 44. Ponadto auto miało również reduktor o przełożeniu 4,0:1 i ogumienie o rozmiarze 32 cali.

Rok 2004 przyniósł premierę wranglera unlimited - czyli wranglera o wydłużonym rozstawie osi, powiększonym o 330 mm bagażniku i obszerniejszej o 51 mm tylnej przestrzeni dla pasażerów.

Model cherokee z 2002 roku (występujący w Ameryce Północnej pod nazwą liberty), stał się w gamie Jeep'a bazowym pojazdem typu SUV klasy średniej i pierwszym pojazdem marki z niezależnym zawieszeniem kół przednich w standardzie wyposażenia.

2005 roku pojawił się też nowy grand cherokee. Pojazd ten poszczycić się mógł ulepszoną charakterystyką jezdną, wprowadzeniem silnika 5.7 HEMI V8 oraz ekskluzywnym wyposażeniem.

Trzy lata później dokonano kolejnej modernizacji modelu cherokee. Trzecia już generacja auta wyróżnia się wyposażeniem w unikalny odsuwany dach skyslider, napęd 4x4 selec-trac II oraz systemy kontroli zjazdu HDC i wspomagania ruszania pod górę HSA.

W 2008 roku Jeep wkroczył na nieznane dotąd połacie rynku. Pojawiły się wówczas kompaktowe modele compass i patriot, które rywalizować mają głównie z pojazdami klasy C.

Rok wcześniej zadebiutowała kolejna generacja kultowego już wranglera (również w wersji unlimited). Model otrzymał nową ramę, nadwozie i wystrój wnętrza, nowe silniki oraz bogatsze wyposażenie z zakresu ochrony pasażerów i komfortu.

Najnowszą bronią w arsenale Jeepa jest obecnie kolejna generacja grand cherokee. Pojazd ten, to zupełnie nowa konstrukcja. Samochód ma teraz zdecydowanie bardziej dostojną sylwetkę, otrzymał również szereg nowoczesnych rozwiązań technicznych. W bogatszej wersji - overland - standardem jest np. zawieszenie pneumatyczne quadra-lift, które pozwala regulować prześwit pojazdu (maksymalnie 270 mm).

Aktualna oferta obejmuje modele: wrangler, wrangler unlimited, grand cherokee, cherokee, compass i patriot. Samochody dostępne są na 120 rynkach całego świata.

Przez cztery miesiące bieżącego roku sprzedaż pojazdów marki Jeep na rynkach światowych w porównaniu z analogicznym okresem 2010 roku wzrosła o 35 proc. Jeep jest obecnie najlepiej sprzedającą się marką Chrysler Group poza Ameryką Północną.