Jak Fundusze Europejskie zmieniły podróżowanie w Polsce przez 20 lat?
Gdy pada pytanie o to, co zmieniło się w naszym kraju przez ostatnie 20 lat dzięki Funduszom Europejskim, Polacy często wskazują na budowę nowych autostrad i dróg szybkiego ruchu. Inwestycje drogowe znacząco zmieniły nasz sposób podróżowania i przemieszczania się, co zauważamy między innymi teraz, w wakacje. Jak jeszcze budowa dróg poprawiła naszą jakość życia?
Jak podaje Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, w 2004 roku Polska miała zaledwie 720 km dróg szybkiego ruchu. Obecnie sieć ta liczy ok. 5,1 tys. km, czyli ponad 7 razy więcej, z czego 1,8 tys. km to autostrady, a 3,3 tys. drogi ekspresowe.
Budowa i modernizacja krajowych dróg poprawiła nasz komfort jazdy i sprawiła, że wyznaczone trasy pokonujemy szybciej i wygodniej. Dobry dojazd umożliwia nam zmianę stylu życia, podejmowanie lepszego zatrudnienia i rozwijanie się. Nie tylko chętniej podróżujemy, ale częściej decydujemy się np. na pracę dalej od domu czy wyprowadzkę poza duże miasta. Rozbudowa sieci dróg ma więc pozytywny wpływ na rynek pracy, naszą zamożność i codzienne funkcjonowanie.
Wiele zmieniło się także na drogach krajowych, wojewódzkich, powiatowych czy gminnych. Przez dwie dekady zbudowano lub wyremontowano przy wsparciu Funduszy Europejskich aż 15,6 tys. km takich dróg.
Połączenia drogowe z mniejszymi miejscowościami pozwalają wyrównywać szanse i zapobiegać wykluczeniu, zdobywać lepszą pracę, wykształcenie, a także utrzymywać kontakt z osobami mieszkającymi dalej od nas.
Nowe drogi przyczyniają się też do wzrostu gospodarczego. Dzięki nowych szlakom komunikacyjnym, sprawniej przewozimy towary na duże odległości. Firmy mogą dzięki temu produkować i eksportować więcej. Połączenia z drogami międzynarodowymi (w ramach tzw. korytarzy transeuropejskich) ułatwiają również przywożenie produktów z zagranicy i pozytywnie wpływają na postrzeganie Polski jako znaczącego partnera handlowego.
Inwestycje drogowe były realizowane przy udziale środków unijnych z dwóch perspektyw finansowych, m.in. z Programu Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 i Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020.
Autostrady ułatwiają szybkie przemieszczanie się na dużych odległościach. Łączą więc nie tylko duże miasta, ale całe regiony i kraje Unii Europejskiej, co wzmacnia jej rozwój gospodarczy i społeczny. Ich powstawanie wpisuje się w realizowanie Polityki Spójności, wyrównującej poziom życia w krajach Wspólnoty.
Rozwój międzynarodowej sieci TEN-T umożliwia łatwiejsze transportowanie towarów czy podróżowanie nie tylko w kraju, ale także w obrębie całej Unii. Drogi powstające w Polsce w ramach TEN-T są zarówno ważnymi szlakami komunikacyjnymi, jak i strategicznymi szlakami handlowymi. Ich przebieg ma więc znaczenie dla rozwoju gospodarczego krajów Wspólnoty oraz ich relacji z państwami ościennymi.
W Polsce wśród kluczowych inwestycji, które powstały w ostatnich dwóch dekadach, możemy wymienić między innymi autostradę A1 i A2.
Autostrada A1
To autostrada, która biegnie z północy kraju na południe i liczy 560 km. Nazywana jest Autostradą Bursztynową (Amber Way). Można nią przejechać z Trójmiasta do granicy z Czechami w Gorzyczkach. Trasa biegnie obok ważnych miast: Gdańska, Torunia, Bydgoszczy, Łodzi i Katowic. Stanowi część międzynarodowego szlaku transportowego, łączącego Morze Bałtyckie i Adriatyk, Skandynawię i państwa Morza Śródziemnego. To ważny szlak transportowy w skali całej Europy, dlatego dofinansowania na jego budowę w ramach dwóch Programów Infrastruktura i Środowisko wyniosły ponad 10 mld złotych.
Autostrada A2
To kolejna trasa, której budowę zasiliło unijne dofinansowanie w ramach Programów Infrastruktura i Środowisko (ponad 4,8 mld złotych). Jest nazywana Autostradą Wolności. Biegnie z zachodu na wschód, od granicy z Niemcami w Świecku, gdzie kontynuuje przebieg niemieckiej autostrady do Berlina do granicy z Białorusią w Kukurykach. Jest częścią międzynarodowej drogi E30. W Polsce łączy ważne aglomeracje: Poznań, Łódź i Warszawę.
Dzięki Funduszom Europejskim kierowcy mogą obecnie korzystać również z szeregu dróg ekspresowych. Przy wsparciu funduszy unijnych zrealizowano m.in. odcinki: S3, S8, S5, S7 i S19.
Łatwiejsze, dobrej jakości połączenia między większymi i mniejszymi miejscowościami ułatwiają odkrywanie nowych turystycznych perełek leżących poza najbardziej znanymi szlakami. Nic tak przecież nie zniechęca do przyjazdu w dane miejsce jak niemożność dotarcia z powodu braku komunikacji. Łatwy dojazd oznacza większe zainteresowanie turystów. To szansa rozwoju dla mniejszych gmin - powstają nowe miejsca pracy związane z turystyką. Rozwijają się lokalne firmy i instytucje.
Czasami, tak jak w przypadku Świnoujścia, rozwiązaniem problemów lokalnych społeczności okazuje się budowa tunelu. Gdy pod cieśniną Świny wydrążono tunel o długości 1,44 km, życie w mieście stało się dużo prostsze. Do tej pory, mieszkańcy i podróżni korzystali z przepraw promowych łączących wyspy Wolin, Uznam oraz wybrzeże. Długie kolejki, zwłaszcza w sezonie letnim, odstraszały przyjezdnych i utrudniały funkcjonowanie mieszkańcom. W przypadku niesprzyjających warunków pogodowych zdarzało się, że Świnoujście było odcięte od reszty kraju, co zagrażało bezpieczeństwu. Budowa tunelu nie byłaby możliwa bez wsparcia Funduszy Europejskich z Programu Infrastruktura i Środowisko, które wyniosło niemal 769 mln zł. Inwestycja okazała się kluczowa dla funkcjonowania i rozwoju miasta.
Łączenie tras szybkiego ruchu z centrami miast jest równie ważne jak samo budowanie tych dróg. Jednocześnie z autostradami powstaje szereg obwodnic na drogach krajowych i ekspresowych. Ich ulokowanie nie może być uciążliwe dla mieszkańców i musi odpowiadać na ich potrzeby, artykułowane m.in. podczas konsultacji społecznych. Obwodnice pozwalają zwiększać płynność ruchu drogowego i jednocześnie dla komfortu mieszkańców utrzymują go z dala od miejscowości.
Dla lokalnej komunikacji ważne są także tunele. Ich budowa stanowi często nie lada wyzwanie dla projektantów. Najtrudniejszym zadaniem - ze względu na bezpieczeństwo - jest wyznaczanie tuneli w centrach miast.
Przykładem takiej inwestycji, zrealizowanej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, jest tunel biegnący pod warszawskim Ursynowem. Tunel jest częścią Południowej Obwodnicy Warszawy, która liczy ponad 18,5 km. Sam ma 2,3 km długości i jest najdłuższym tego rodzaju obiektem w Polsce. Został wyznaczony tak, by nie utrudniał życia mieszkańcom dzielnicy, składającej się głównie z dużych bloków mieszkalnych. Powstanie nad nim ogromny park, dzięki czemu warszawiacy zyskają nie tylko możliwość szybszego przemieszczania się, ale także zielone tereny rekreacyjne. Warto wspomnieć, że w ramach tej samej obwodnicy wybudowano również most Południowy nad Wisłą oraz estakady nad Mazowieckim Parkiem Krajobrazowym. Na realizację tej inwestycji ze środków unijnych Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 przeznaczono ponad 1,6 mld zł.
Kolejne inwestycje są obecnie na etapie realizacji, w trakcie przetargu lub w planach na najbliższe lata. Ich celem jest dokończenie zakładanej sieci autostrad i dróg ekspresowych, która ma liczyć ok. 8 tys. km, w tym ok. 2,1 tys. km autostrad. Ta bazowa sieć TEN-T ma zostać ukończona do 2030 roku.
