Wojsko płaci za udostępnienie prywatnych samochodów. Potrzeba coraz więcej aut

Dotąd większość kierowców traktowała ten przepis jak ciekawostkę z czasów PRL. Teraz staje się jasne, że państwo realnie chce mieć dostęp do cywilnych aut, gdy uzna to za potrzebne. Zmiana w planach na 2026 r. - i sposób, w jaki system został już zastosowany wobec części właścicieli - pokazują, że nie jest to martwy zapis w ustawie, lecz narzędzie, które zaczyna działać.

W rozporządzeniu ministra obrony narodowej dotyczącym świadczeń rzeczowych na 2026 r. pojawia się jasny zapis, o ustaleniu limitu "192 samochodów, 26 przyczep oraz 15 maszyn wraz z niezbędnym wyposażeniem". Rok wcześniej wskazano jedynie 50 pojazdów.

Decydenci tłumaczą takie narzędzia potrzebą zapewnienia gotowości mobilizacyjnej. W praktyce oznacza to, że państwo chce mieć możliwość szybkiego sięgnięcia po cywilne środki transportu, jeśli uzna to za konieczne do zabezpieczenia ćwiczeń i działań przygotowawczych.

Przykład nagłośniony ostatnio przez Auto Świat - właściciel Volvo V90, który dostał pismo z informacją o rezerwacji auta - pokazuje, że procedura dotyczy nie tylko ciężarówek firm budowlanych czy specjalistycznych maszyn. W grze są także prywatne samochody osobowe.

Państwo nie "zabiera" pojazdu. Kierowca dostaje decyzję z terminem i obowiązkiem oddania auta w pełni sprawnego i zatankowanego. Po wykorzystaniu pojazd wraca do właściciela. Nie jest to częste zjawisko, ale skala planowanych samochodów rośnie, więc trudno uznać, że to incydent.

Zgodnie z przepisami, za oddanie samochody na potrzeby armii przysługuje wynagrodzenie. Rekompensata nie jest dowolna. Rozporządzenie precyzuje, że w przypadku samochodów osobowych i motocykli stosuje się stawki znane z "kilometrówki" - te same, które obowiązują przy używaniu prywatnych aut do celów służbowych.

Mowa więc o 1,15 zł za kilometr dla samochodów osobowych z silnikami o pojemności powyżej 900 cm3. Teoretycznie pokrywa to paliwo i eksploatację. W praktyce trudno uznać, że w pełni rekompensuje ryzyko intensywnego użycia prywatnego samochodu wartego kilkadziesiąt czy kilkaset tysięcy złotych.

Jeśli pojazd zostanie uszkodzony, właściciel ma prawo do odszkodowania. Każdy przypadek jest jednak rozpatrywany indywidualnie.

W przypadku ciężarówek oraz sprzętu o większej ładowności stawki nie są liczone "za kilometr", tylko ryczałtowo za dobę. Przepisy przewidują konkretne kwoty w zależności od klasy pojazdu. Dla samochodów ciężarowych o ładowności do 2 ton wynagrodzenie wynosi 259,89 zł za dobę. Pojazdy od 2 do 8 ton wyceniane są na 451,95 zł dziennie, a te powyżej 8 ton - 655,31 zł dziennie. Najwyższą stawkę przewidziano dla tzw. pojazdów pozostałych, gdzie maksymalna kwota sięga 813,49 zł za dobę. W przypadku przyczep i naczep obowiązuje zasada naliczania 40 proc. stawki odpowiadającej klasie ładowności pojazdu ciągnącego. To formalnie atrakcyjniejsze kwoty niż kilometrówka w autach osobowych, ale nadal nie rozstrzygają jednego problemu: czy taka rekompensata rzeczywiście pokryje ryzyko przestoju sprzętu i jego przyspieszonego zużycia.

Na razie nie. Liczby rosną, ale nadal mówimy o promilu samochodów w Polsce. Państwo nie przygotowuje masowego przejmowania aut z ulicy. To bardziej element planowania mobilizacyjnego niż scenariusz na jutro.

Problemem nie jest dziś sama procedura, tylko tempo, w jakim rośnie skala. Jeśli z roku na rok liczba pojazdów wzrasta nie mal czterokrotnie, trudno udawać, że to tylko formalność.

Zwiększenie puli z 50 do 192 pojazdów to wyraźny sygnał. Państwo realnie przygotowuje się do sytuacji, w których cywilna mobilność staje się częścią systemu obrony. Właściciele muszą mieć świadomość, że taki obowiązek istnieje, a dokument z pieczątką z urzędu to nie spam, tylko decyzja administracyjna.

Czy to powód do paniki? Nie. Powód do ignorowania tematu? Też nie. To jeden z elementów polityki bezpieczeństwa, który właśnie przestał być abstrakcją.