Co ile trzeba wymieniać olej w silniku? Eksperci są zgodni

Olej silnikowy to jeden z najważniejszych, jeśli nie najważniejszy "płyn ustrojowy" w samochodzie. To on zapewnia właściwe smarowanie elementów silnika pracujących pod dużym obciążeniem i z dużą prędkością, częściowo odpowiada również za chłodzenie jednostki napędowej, a także jej czystość. Bez oleju wystarczyłoby kilka minut do zatarcia silnika, doprowadzenia do poważnych uszkodzeń jego elementów i nieodwracalnych zniszczeń. Dlatego tak istotne jest dbanie o właściwy poziom oleju w silniku, a także o jego odpowiedni stan, bowiem z czasem olej traci swoje właściwości. Ale kiedy najlepiej wymieniać olej w silniku samochodu i czym się sugerować?

Zwykle częstotliwość wymiany oleju silnikowego ustala producent samochodu, robiąc to w oparciu o typ jednostki napędowej, poziom jego wysilenia, zastosowane materiały i przeznaczenie auta. Rzadko kiedy maksymalny dopuszczalny przez producenta przebieg między wymianami oleju przekracza wartość 30 tys. kilometrów. W większości przypadków zarówno nowych jak i kilku-kilkunastoletnich samochodów sugeruje się wymianę co 15 tys. km. W starszych samochodach z dużym przebiegiem interwały między wymianami mogą być nawet krótsze - około 10 tys.

Dłuższe interwały pomiędzy wymianami w nowych autach to głównie efekt starań producentów samochodów o wydłużenie żywotności jednostki napędowej, a także spełnienie oczekiwań klientów, którzy nie chcą robić serwisu olejowego zbyt często - rocznie robią duże przebiegi rzędu 50-100 tys. kilometrów i nie odwiedzać warsztatu olejowego co miesiąc. Dzięki temu koszty serwisowania auta są niższe, a samo użytkowanie mniej kłopotliwe. 

Z drugiej strony wydłużone przebiegi wiążą się również z coraz wyższą jakością samych olejów samochodowych - producenci dokładają wszelkich starań korzystając z zaawansowanych technologii i nowoczesnych osiągnięć w dziedzinie chemii, aby oleje jak najskuteczniej smarowały elementy silnika zachowując przy tym wysoką trwałość i oporność na zużycie, doskonałe właściwości myjące (przez dodatek detergentów) i antykorozyjne. Jedną z najnowocześniejszych technologii jest wykorzystanie tzw. estrów, czyli molekuł, które nie tylko poprawiają skuteczność smarowania poprzez wzmacnianie filmu olejowego, ale także powodują że olej zachowuje te same właściwości w dużym zakresie temperatur - przez co olej nie gęstnieje na mrozie i szybciej dociera w najodleglejsze zakamarki silnika, zmniejszając ryzyko nadmiernego zużycia jego elementów.

Mimo wszystko, aby zapewnić silnikowi odpowiednie smarowanie najlepiej jest przyjąć zasadę sugerowaną przez wielu ekspertów i właścicieli warsztatów, którzy mówią, że wymiana oleju powinna być przeprowadzona przy niższym przebiegu niż sugerowany - jeśli jest to 15 tys. wymianę powinno robić się przy 12-13 by nie osiągać punktu granicznego, w którym olej znacząco traci swoje właściwości, a smarowanie silnika nie jest już tak skuteczne. Należy pamiętać, że z czasem olej przenosi również coraz więcej zanieczyszczeń pojawiających się na skutek pracy silnika - nagarów, sadzy oraz opiłków. Może być też rozrzedzony przez paliwo, co też pogarsza smarowanie. 

Należy pamiętać, że termin wymiany oleju podawany przez producenta zwykle jest oparty o testy i badania laboratoryjne, które są prowadzone w optymalnych warunkach, a w rzeczywistości jazda samochodem rzadko przypomina właśnie takie warunki. Istotne jest czy większość czasu spędzamy w korkach, czy na autostradzie, w jakich temperaturach pracuje silnik (czy osiąga optymalną temperaturę pracy), na jakich dystansach jeździmy i pod jakim obciążeniem pracuje silnik. Styl jazdy kierowcy również jest bardzo istotny, podobnie jak stan techniczny samochodu, i silnika. Dlatego też sugerowanie się jedynie wskazaniami producenta może być krótką drogą do awarii jednostki napędowej.

Zwłaszcza w mocno eksploatowanych samochodach z dużym przebiegiem może też pojawić się zjawisko ubywania oleju - czy to na skutek wycieków, czy też spalania oleju wraz z paliwem. Efektem ubywania oleju jest pogorszone smarowanie, a jeśli poziom oleju spadnie poniżej dopuszczalnego stanu silnik nie będzie dostatecznie smarowany - mogą pojawić się problemy z chłodzeniem i powolnym zacieraniem się elementów ruchomych i nie tylko - ucierpieć mogą pierścienie tłokowe, panewki, tłoki, gładzie cylindrów i wiele innych elementów, które bez odpowiedniego smarowania po prostu spowodują kosztowną awarię silnika. 

Warto co kilka miesięcy kontrolować poziom oleju (zwykle poprzez bagnet w silniku) i sprawdzać czy jest odpowiedni. Jeśli zauważymy znaczne ubytki oleju należy go uzupełniać dolewając go regularnie i kontrolując stan oleju z większą częstotliwością, a także odwiedzić warsztat i sprawdzić jaka może być przyczyna ubywania oleju.

Na to pytanie jest jedna odpowiedź - to zależy. Tak, niewiele mówi, ale śpieszymy z wyjaśnieniem. Chodzi o to, że to zależy od sposobu eksploatacji samochodu i jego stanu technicznego. Jeśli samochód jest użytkowany regularnie i rocznie pokonuje przebiegi rzędu 20-30  i więcej tysięcy kilometrów wymiana powinna być przeprowadzana zgodnie z zaleceniami producenta (np. co 15 tysięcy) lub warsztatu, który w oparciu o stan techniczny auta może zasugerować skrócenie interwałów kilometrowych między wymianami. Dobrze jest przy tym zachować zasadę o skróceniu przebiegów między wymianami o 10%. 

Jeśli jednak auto jest użytkowane sporadycznie i nie pokonuje dużej ilości kilometrów, na przykład do 10 tysięcy rocznie, warto wymianę robić co roku, aby olej nie zdążył się "zestarzeć" bowiem podobnie jak płyn hamulcowy czy chłodniczy również traci swoje właściwości z czasem.

Właściciele samochodów z filtrem cżąstek stałych DPF, GPF lub FAP powinni przywiązywać szczególna uwagę do tego jaki olej stosować, zwłaszcza w przypadku gdy samochód użytkują głównie w mieście i na krótkich dystansach. Filtr DPF to urządzenie które dodatkowo oczyszcza spaliny samochodu, ale jeśli samochód często porusza się w korkach lub jego silnik nie pracuje w optymalnych warunkach olej może ulegać spalaniu, a sadza z oleju trafia do filtra i zapycha go, co znacząco skraca jego żywotność. 

Dodatkowo gdy filtr się zapycha należy wykonać proces wypalania sadzy - wtedy komputer sterujący silnikiem samochodu może zwiększać dawkę paliwa by podnieść temperaturę spalin, a to, niespalone w cylindrach może przedostawać się do oleju rozrzedzając go i pogarszając jego właściwości smarne a także przyspieszając proces zużycia. W takiej sytuacji kierowcy samochodów z filtrem DPF powinni dbać o jego regularne wypalanie w trasie, a także pamiętać o stosowaniu olejów niskopopiołowych, które spowalniają proces zapychania się filtra DPF i przedłużając jego żywotność i tym samym wpływając na żywotność oleju. 

Samochody wyposażone w instalację gazową również wymagają częstszej wymiany oleju, choćby ze względu na to, że silniki zasilane LPG pracują w trudniejszych warunkach - temperatura w komorze spalania silników zasilanych gazem jest wyższa, a co za tym idzie prowadzi do przyspieszonego zużycia oleju - musi on bowiem pracować w wyższych temperaturach i pod większym obciążeniem. Choćby dlatego eksperci zalecają częstszą wymianę oleju w samochodach LPG - najlepiej co 10 tys. kilometrów aby utrzymać podzespoły silnika w dobrej kondycji.

Filtr oleju to element, w którym zbiera się większość zanieczyszczeń zbierających się w obiegu oleju w silniku. Olej transportuje je płynąc przez obieg i na pewnym etapie przepływa przez filtr pozostawiając zanieczyszczenia w jego lamelkach. Aby wymiana oleju była skuteczna i przyniosła oczekiwany efekt, podczas każdej wymiany powinno się również zakładać nowy filtr usuwając stary, wypełniony zanieczyszczeniami. 

Koszt filtra oleju to w zależności od typu silnika czy samochodu tylko kilkadziesiąt złotych. Jeśli tego nie zrobisz z czasem filtr może stać się niedrożny, co może doprowadzić do zaburzenia obiegu oleju w silniku, a nawet jego uszkodzenia.