Kupujemy samochód z automatem
Na rynku wtórnym samochody z automatyczną skrzynią biegów są zwykle tańsze niż ich odpowiedniki z „manualem”. To okazja, czy pułapka?
Z roku na rok rośnie liczba ogłoszeń o sprzedaży aut z automatyczną skrzynią biegów. Podejmując decyzję o zakupie takiego samochodu, musimy po pierwsze wiedzieć z jakim rodzajem "automatu" mamy do czynienia, a po drugie ocenić, ile będzie kosztować jego eksploatacja.
Klasyczny automat ze sprzęgłem hydrokinetycznym idealnie sprawdza się w połączeniu z silnikiem o dużej pojemności i dużym momencie obrotowym. Doskonale będzie spisywał się w Mercedesie E 3.2, fatalnie w VW Golfie II 1.6. W wielu współczesnych modelach samochodów automatyczne skrzynie biegów są rozbudowane o zaawansowane elektroniczne układy sterujące, które usprawniają ich pracę i dopasowują charakterystykę zmiany przełożeń do tempa jazdy.
Przekładnie bezstopniowe świetnie spisują się w małych, lekkich autach, od których nie oczekujemy sportowych osiągów. Cechą szczególną takiej przekładni jest to, że podczas przyspieszania silnik wchodzi na wysokie obroty i utrzymuje je aż do chwili, w której odpuścimy pedał gazu. Przykładem takiej udanej konfiguracji jest Nissan Micra NCVT. Przykładem nieudanej: Audi A6 Multitronic.
Kolejnym popularnym rozwiązaniem jest przekładnia mechaniczna z automatycznym sterowaniem. Spopularyzowały ją modele z grupy Fiata - w ich przypadku nazywa się Selespeed. Jest to tradycyjna mechaniczna skrzynia biegów z konwencjonalnym sprzęgłem, w którym za zmianę biegów odpowiedzialny jest komputer sterujący układem siłowników. Wielu mechaników nazywa ten podzespół "robotem". Teoretycznie jest to rozwiązanie idealne, które pozwala na szybką zmianę biegów bez strat mocy i bez wzrostu zużycia paliwa. W praktyce pojawiają się liczne problemy eksploatacyjne, związane z regulacją urządzenia.
Ostatnim rozwiązaniem są skrzynie dwusprzęgłowe, które spopularyzował Volkswagen (w VW - DSG, w Audi - S Tronic). To obecnie najnowszy krzyk techniki, który wyróżnia się ultraszybką zmianą biegów i nie podnosi zużycia paliwa, a wręcz przeciwnie - pozwala nieznacznie je obniżyć.
Nie wdając się w szczegóły techniczne można powiedzieć, że skrzynia dwusprzęgłowa jest podzespołem mechanicznym z zaawansowanym sterowaniem elektronicznym i ma dwa współosiowe sprzęgła. Szybkość zmiany biegów wynika z tego, że w chwili wrzucenia np. trzeciego biegu, bieg czwarty jest już załączony i "czeka" na swoją kolej. Jedyną słabą stroną skrzyń DSG jest jak dotąd wysoki koszt wymiany oleju i filtra (ok. 1000 zł, co 60 tys. km). Jeśli kupimy egzemplarz z przebiegiem powyżej 200 tys. km, trzeba liczyć się z koniecznością wymiany sprzęgła (koszt ok. 4 tys. zł).
Klasyczny
Wykorzystuje układ przekładni planetarnych oraz sprzęgło hydrokinetyczne. Skrzynia może być rozbudowana o zaawansowany, elektroniczny układ sterujący.
Klasyczny automat jest najbardziej popularną przekładnią na rynku wtórnym.
Plusy:
- komfortowa praca,
- dobre zaplecze serwisowe.
Minusy:
- zwiększone zużycie paliwa.
Dwusprzęgłowy
Mechaniczna skrzynia z elektronicznym sterowaniem, wyposażona w układ dwóch współosiowych sprzęgieł, a także dwumasowe koło zamachowe. Na rynku występują 2 rodzaje DSG: ze sprzęgłami suchymi oraz ze sprzęgłami mokrymi.
Początkowo spotykaliśmy ją wyłącznie w modelach z grupy VW, ale podobne rozwiązanie wprowadził np. Ford.
Plusy:
- wzorowa, szybka praca.
Minusy:
- krótki staż rynkowy.
Bezstopniowy
Zmiana przełożenia realizowana jest przez pas lub łańcuch, który przesuwa się po dwóch skierowanych ku sobie stożkach. Praktycznie nieograniczona liczba przełożeń.
Przykładowe oznaczenia aut ze skrzynią bezstopniową: Multitronic (Audi), CVT (Nissan).
Plusy:
- niski koszt produkcji.
Minusy:
- bardzo drogie naprawy,
- specyficzny sposób pracy.
Selespeed
Mechaniczna skrzynia biegów z automatycznym sterowaniem sprzęgłem i wybierakiem. Jest wyposażona w układ klasycznego sprzęgła (choć nie ma pedału).
Stosowana głównie w modelach z grupy Fiata (Alfa Romeo, Fiat, Lancia).
Plusy:
- trwałość mechaniczna.
Minusy:
- awaryjne sterowanie,
- duża trudność w regulacji.
1. Przeprowadź długą jazdę próbną
Jazda próbna musi być na tyle długa, aby rozgrzać zarówno silnik, jak też skrzynię biegów. Bardzo często zdarza się, że "na zimno" nie występują żadne niepokojące objawy zużycia przekładni. "Na ciepło" automat może zacząć szarpać lub "przeciągać" biegi. Podczas jazdy próbnej obowiązkowo sprawdzamy pracę skrzyni we wszystkich możliwych trybach.
2. Sprawdź olej
W niektórych modelach samochodów można sprawdzić poziom i kolor oleju w automatycznej skrzyni biegów. Pomiar należy wykonać na pracującym silniku, gdy dźwignia przełożeń znajduje się w położeniu "P" lub "N". Olej powinien być czysty, klarowny.
3. Oddaj auto do specjalistycznego serwisu
"Zwykły" mechanik nie zawsze potrafi precyzyjnie ocenić stan automatycznej skrzyni biegów. Przed zakupem warto zatem odwiedzić także serwis wyspecjalizowany w naprawach "automatów".
- W klasycznych automatach zawodzą najczęściej elektrozawory ciśnieniowe, odpowiedzialne za płynną zmianę biegów.
- Bardzo często zdarzają się problemy z elektroniką sterującą pracą przekładni. Wiele firm specjalizuje się nawet w naprawie wysyłkowej (pocztą nadajemy sam sterownik skrzyni, który po naprawie wraca za kilka dni).
Jedną z najbardziej awaryjnych przekładni jest bezstopniowy Multitronic montowany w starszych Audi z przednim napędem. W tym przypadku naprawy nie są opłacalne. Powszechne są także usterki samych sprzęgieł hydrokinetycznych.
Samochody, które w wersjach z "automatem" należy szczególnie wnikliwie sprawdzać przed zakupem:
- Volvo S80, V70, S60, XC 70, XC 90;
- Renault Megane, Laguna ze skrzynią AW55-50 oraz DP0;
- Audi (starsze modele z przednim napędem) ze skrzynią Multitronic;
- Alfa Romeo, Fiaty i Lancie ze skrzynią Selespeed.
Warto wiedzieć, że zdecydowana większość serwisów (także autoryzowanych) nie wykonuje we własnym zakresie napraw skrzyń automatycznych, a jedynie demontuje je z pojazdu i odsyła do firmy wyspecjalizowanej w tym zakresie. Ostateczny koszt usługi jest zatem sumą faktycznego kosztu naprawy i "prowizji" serwisu, który przyjął zlecenie.
1. Nie wrzucaj na luz
Unikaj przełączania dźwigni w pozycję "N" podczas jazdy. Może to przyspieszyć zużycie skrzyni.
2. Nie przeciążaj
Samochodów z automatem nie wolno przeciążać. Holowanie zbyt dużych przyczep lub przeładowywanie bagażnika przyspiesza zużycie przekładni automatycznej.
3. Nie przegrzewaj
Wiele aut amerykańskich nie jest przystosowanych do długotrwałych autostradowych podróży z prędkościami bliskimi maksymalnej. W takich warunkach skrzynia automatyczna przegrzewa się. Dobrym rozwiązaniem jest montaż chłodniczki oleju automatycznej skrzyni biegów.
4. W razie awarii
Ze względu na dużą liczbę rozwiązań możemy jedynie podpowiedzieć, aby w sytuacji awaryjnej zapoznać się z instrukcją obsługi samochodu i na jej podstawie podjąć decyzję o sposobie transportu do serwisu.
Jacek Ambrozik
