Nie tylko lepkość. Na co zwracać uwagę przy wyborze odpowiedniego oleju silnikowego?

Rolą oleju jest zapewnienie odpowiedniej smarowności, czyli minimalizowanie tarcia współpracujących ze sobą elementów silnika, ale także ich oczyszczenie, ochrona przed korozją  oraz chłodzenie. Niedobór (lub nadmiar oleju) oraz jego zła jakość stanowią jedne z najczęstszych przyczyn awarii jednostki napędowej. Dlatego tak istotna jest dbałość o uzupełnianie oleju silnikowego. Na tym płynie eksploatacyjnym nie powinniśmy oszczędzać. W tym przypadku sprawdza się powiedzenie "oszczędny płaci dwa razy" - złej jakości olej może doprowadzić do poważnych usterek, których naprawa będzie kosztowała nieporównywalnie więcej niż zakup oleju z wyższej półki.

Ten parametr oznacza tarcie wewnętrzne cząsteczek oleju. Lepkość oleju silnikowego ma decydujące znaczenie dla utrzymania odpowiedniej warstwy filmu olejowego pomiędzy powierzchniami tarcia. Dziś już nie wymieniamy oleju jak opon - na letni lub zimowy. Olej silnikowy wielosezonowy może nam służyć cały rok, współczesne oleje zachowują swoje właściwości w zmiennych warunkach otoczenia, pracy.

Lepkość olejów silnikowych powszechnie oznaczana jest według norm Stowarzyszenia Inżynierów Motoryzacji (SAE - ang. Society of Automotive Engineers). Określa ona wartości czterech parametrów, które składają się na klasę lepkości oleju silnikowego. Klasyfikacja SAE J300 wyróżnia 6 klas olejów zimowych 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W (W- winter), oraz 8 klas olejów letnich 8, 12, 16, 20, 30, 40, 50, 60. Najczęściej stosowane obecnie oleje wielosezonowe oznaczone są dwiema liczbami oddzielonymi literą "W" (np. 10W-40, 5W-30).

- Aby zaklasyfikować olej do odpowiedniej klasy SAE, przeprowadzane są odpowiednie badania laboratoryjne. Parametry, które charakteryzują oleje silnikowe w klasach zimowych "W" to lepkość strukturalna w temperaturach ujemnych, czyli CCS - zabezpiecza przed wystąpieniem oporów w momencie rozruchu silnika w niskich temperaturach. Kolejny parametr to pompowalność w temperaturach ujemnych (MRV), która określa w jakich warunkach olej jeszcze pozwala na rozruch silnika i tym samym zapewnia nieprzerwany przepływ oleju silnikowego w całym układzie smarowania. Minimalna lepkość kinematyczna w 100 °C gwarantuje odpowiednią lepkość oleju podczas pracy silnika w warunkach normalnych. Im niższa liczba przed literą "W", tym olej silnikowy posiada lepsze własności niskotemperaturowe. Natomiast klasy olejów letnich charakteryzuje zakres lepkości kinematycznej w temperaturze 100°C i lepkość dynamiczna w temperaturze 150 °C przy dużej szybkości ścinania (HTHS), która zapewnia szybkie powstawanie warstwy filmu olejowego oddzielającego smarowane elementy przy rozruchu nagrzanego silnika i określa lepkość oleju przy skrajnie wysokiej temperaturze i trudnych warunkach pracy silnika - tłumaczy Karolina Pantera, specjalista działu badań i rozwoju ORLEN OIL. - Wybierając olej pamiętajmy, że w tym wypadku nie ma produktów uniwersalnych, jego klasa lepkości musi być odpowiednio dobrana do konstrukcji silnika. Czyli zgodna z zaleceniami producenta samochodu, które znajdziemy w instrukcji obsługi pojazdu.   

Najlepszym rozwiązaniem dla nowego silnika jest smarowanie olejem syntetycznym. Takie oleje mogą pracować w naprawdę wysokich temperaturach, nie odkładając się w postaci nagaru, a jeszcze mają dodatki, które rozpuszczają zanieczyszczenia osadzające się wewnątrz silnika. Dzięki temu przedłużają żywotność jednostki napędowej. W niskich temperaturach z kolei zachowują płynność, dzięki czemu kierowca nie będzie miał problemu z uruchomieniem samochodu nawet w bardzo mroźny dzień.

- W dodatku mają dłuższą żywotność, dlatego rzadziej należy je wymieniać. Większość producentów nowych samochodów zaleca właśnie oleje syntetyczne. Wysokie standardy spełnia Linia PLATINUM MaxExpert - produkty najlepszej jakości w rozsądnej cenie.

Na rynku dostępne są jednak również oleje półsyntetyczne i mineralne. Olej półsyntetyczny zapewnia lepszą wydajność, ochronę i oszczędność paliwa w porównaniu do  oleju mineralnego, ale nie tak dobrze jak olej w pełni syntetyczny. Nie obciąża uszczelnień silnika, dlatego lepiej nadaje się do starszych samochodów niż olej w pełni syntetyczny. Z kolei oleje mineralne przeważnie wlewa się do starszych silników, oraz samochodów o dużych przebiegach i używanych aut o słabo znanej historii. Wlanie oleju syntetycznego do starego silnika spowoduje wypłukanie  osadów, które paradoksalnie w tym przypadku są pożądane, gdyż uszczelniają silnik.

Określenie klasy jakości oleju smarowego pozwala ocenić jak długo olej może pracować w efektywny sposób. Możemy się spotkać z oznaczeniem klasyfikacji jakościowej według  API, czyli standardem Amerykańskiego Instytutu Naftowego. Pierwsza litera określa, czy olej przeznaczany jest do silnika benzynowego ("S"), czy diesla ("C"). Druga litera świadczy o  poziomie jakości oleju - im dalsza litera w alfabecie, tym wyższej jakości jest olej. Dla silników benzynowych samochodów osobowych najwyższą jakość będą miały oleje z oznaczeniem "SP", z kolei dla silników diesla samochodów ciężarowych - "CK-4" lub "FA-4".

Oleje silnikowe są także klasyfikowane według europejskiej klasyfikacji ACEA. Najnowsze wydanie tej normy jest z roku 20106 i obejmuje 3 kategorie:

A/B - kategoria charakteryzująca oleje silnikowe do samochodów osobowych i lekkich dostawczych nie wyposażanych w systemy obróbki spalin,

C- kategoria przeznaczona do silników samochodów osobowych i lekkich dostawczych, spełniających europejskie normy emisji spalin, wyposażone w systemy obróbki spalin takie jak np. DPF,GPF, TWC,

E - kategoria przeznaczona do silników samochodów ciężarowych, spełniających europejskie normy emisji spalin, wyposażone w systemy obróbki spalin takie jak np. EGR, SCR NOx.

Każda kategoria oprócz liter głównych posiada także cyfry, ale w tym przypadku wyższa cyfra nie oznacza wyższej jakości oleju.

Artykuł powstał we współpracy z ORLEN OIL