Lepkość oleju to nie wszystko. Co warto wiedzieć o olejach silnikowych?

Jednak przede wszystkim powinniśmy przestrzegać zaleceń producenta pojazdu. Olej silnikowy ma kolosalny wpływ na stan techniczny silnika. Dlatego warto o nim wiedzieć więcej. Nawet jeżeli wybór oleju i jego wymianę oddajemy w ręce mechaników.

Kiedy spojrzymy na etykietę oleju silnikowego, to poza dobrze wyeksponowanym logo producenta, które dla wielu jest wyznacznikiem jakości, najważniejsze dla nas powinny być przede wszystkim rodzaj oleju, jego lepkość oraz klasyfikacja jakościowa.

W dalszej kolejności kierujemy wzrok na dopuszczenia i rekomendacje producentów. Inne, bardziej szczegółowe informacje producenci olejów prezentują w kartach technicznych swoich produktów. Przedstawiona w nich charakterystyka fizykochemiczna również może nam podpowiedzieć, jaki olej silnikowy będzie najlepszy w eksploatacji. Najczęściej źródłem takich informacji są strony internetowe producentów oraz telefoniczne centra pomocy technicznej.

Wybór odpowiedniego rodzaju oleju nie stanowi dla nas większego problemu. Zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu decydujemy się na olej syntetyczny, semisyntetyczny lub mineralny. Rodzaj oleju zależy od bazy wykorzystanej podczas produkcji i przekłada się na jego właściwości. Bezwzględnym liderem, jeżeli chodzi o korzyści dla silnika, jest olej syntetyczny, który zawiera olej bazowy IV grupy, czyli polialfaolefiny.

Na przedniej etykiecie oleju znajduje się informacja o klasie lepkości oleju według klasyfikacji Amerykańskiego Stowarzyszenia Inżynierów Motoryzacji SAE. Klasyfikacja ta określa zakres temperatur w jakich olej zachowuje płynność niezbędną do właściwej ochrony serca pojazdu.

Liczba przed literą W (0W, 5W, 10W, 15W) określa lepkość w niskich temperaturach. Im jest niższa, tym olej jest bardziej płynny i zapewnia łatwiejszy start i smarowanie silnika w niskiej temperaturze. Liczba po W (20, 30, 40, 50, 60) podaje lepkość oleju w temperaturze 100°C. Im wyższa, tym olej zapewnia dobre smarowanie silnika w coraz wyższych temperaturach i obciążeniach silnika. Na przykład syntetyczny olej silnikowy Mobil 1 New Life o lepkości SAE 0W-40 utrzymuje dobrą pompowalność nawet w temperaturze -30°C i właściwą lepkość w temperaturach przekraczających 100°C.

Na etykietach wybranych olejów możemy spotkać także określenia LE (low emission) lub ESP (emission system protection). Tak oznaczone oleje przeznaczone są przede wszystkim do nowoczesnych silników z systemem redukcji emisji spalin, na przykład filtrem cząstek stałych DPF. Oleje niskopopiołowe charakteryzuje niski poziom popiołu siarczanowego (SA), fosforu (P) oraz siarki (S). Część oleju silnikowego przedostając się poprzez pierścienie tłokowe do komory ulega spalaniu. W efekcie powstaje sadza oraz zanieczyszczenia popiołowe, które mogą zatkać filtr, a nawet uszkodzić silnik. Oleje niskopopiołowe zmniejszają ilość osadów. Dzięki temu zapewniają lepsze warunki pracy silnika, wydłużając żywotność filtrów redukujących emisję spalin oraz żywotność samego silnika.

Funkcjonują dwie klasyfikacje jakościowe olejów silnikowych. API oraz ACEA. Pierwsza, stworzona przez Amerykański Instytut Naftowy, dzieli oleje w zależności od typu silnika. Oleje do silników benzynowych posiadają oznaczenie "S", do silników Diesla "C". Druga litera, po S lub C, opisuje jakość oleju. Im dalsza litera w alfabecie, tym wyższa jakość i odporność oleju na ścieranie oraz większa zdolność do usuwania zanieczyszczeń. Europejska klasyfikacja ACEA określa jakość olejów dla samochodów ze standardowym silnikiem benzynowym (A), Diesla (B), niskoemisyjnych silników benzynowych i Diesla (C) oraz olejów do samochodów ciężarowych z silnikiem wysokoprężnym (E). Cyfry przy literach oznaczają poziom określonych właściwości np C1 - najniższy poziom popiołów , C3 - poziom najwyższy.

Karty techniczne produktów zawierają zdecydowanie najwięcej informacji na temat zachowania się oleju podczas eksploatacji pojazdu.

Poniższa tabela przestawia właściwości fizykochemiczne jednego z w pełni syntetycznych olejów. Jedną z prezentowanych cech jest temperatura zapłonu - najniższa temperatura, w której unoszące się w powietrzu pary oleju mogą w zetknięciu z płomieniem ulec zapłonowi. Temperatura zapłonu powinna być jak najwyższa, ponieważ wpływa na zużycie oleju.

Kolejną właściwością oleju jest jego całkowita liczba zasadowa TBN (Total Base Number) wykorzystywana do określenia zdolności oleju do neutralizacji kwaśnych produktów spalania. Olej silnikowy wchłania je, chroniąc tym samym metalowe elementy silnika. Całkowita liczba zasadowa oleju zmniejsza się w trakcie eksploatacji pojazdu, co wiąże się ze zużyciem dodatków myjących.

Cechą dobrego oleju silnikowego jest optymalne połączenie olejów bazowych z pakietem dodatków uszlachetniających. W niektórych olejach możemy znaleźc około dwudziestu nowoczesnych komponentów. Dzięki dodatkom uszlachetniającym dostarczamy silnikowi długotrwałą ochronę, również w najbardziej ekstremalnych warunkach pracy. Specjalne dodatki uszlachetniające poprawiają zdolności oleju do utrzymywania czystości w silniku i powstrzymania mechanicznego zużycia ruchomych elementów. Poza tym zwiększają odporność na utlenianie, opóźniają obniżanie się lepkości przy wzroście temperatury, obniżają temperaturę płynięcia oleju.

Porównanie nowego i używanego wałka rozrządu turbodoładowanego silnika Volkswagena Jetta TDI (2006) smarowanego olejem Mobil 1. Używany wałek pracował w silniku przez 225 000 kilometrów

Producenci olejów silnikowych umieszczają na etykietach również dodatkowe informacje o swoich produktach, które potwierdzają wysoką jakość formulacji. Na przykład ikonka bolidu Formuły 1 na wybranych olejach Mobil 1 informuje o współpracy technologicznej z zespołem Vodafone McLaren Mercedes. Co ważne, współpraca ta ma rzeczywisty wpływ na skład olejów. Część dodatków uszlachetniających, w tym dodatki przeciwzużyciowe, zanim trafiła do seryjnej produkcji była przygotowana z myślą o rywalizacji na torze Formuły 1. Tor wyścigowy to doskonały poligon doświadczalny dla środków smarnych!

Dokładna analiza właściwości oleju silnikowego na podstawie karty produktu i etykiety, daje nam zupełnie nowe spojrzenie na kwestie smarowania. Im większa jest nasza wiedza o motoryzacji, tym jesteśmy bardziej świadomi potrzeb swojego auta, potrafimy właściwie o nie zadbać i uniknąć kosztownych napraw. Dlatego zainwestowanie w droższy, ale bardziej zaawansowany technologicznie olej syntetyczny, w dłuższej perspektywie przynosi zdecydowanie więcej korzyści.