Jak wydłużyć życie koła dwumasowego?
Kierowca ma duży wpływ na trwałość dwumasowego koła zamachowego. Co robić, a czego unikać, aby ten element pracował bezawaryjnie jak najdłużej?
Obecnie już trzy czwarte produkowanych samochodów jest wyposażone w dwumasowe koło zamachowe. Element, który jeszcze pewien czas temu wydawał się zarezerwowany jedynie dla mocniejszych diesli, trafia obecnie do wielu silników benzynowych i zdecydowanej większości wysokoprężnych. Wraz z kolejnymi, coraz bardziej restrykcyjnymi normami emisji spalin - obecność koła dwumasowego staje się niemal nieunikniona.
Element niemal niezbędny
Tyle się słyszy o kosztowanych awariach kół dwumasowych, że można nabrać przekonania, iż jest to element stworzony niejako na złość właścicielom samochodów i jedynie po to, aby wyciągać od nich pieniądze. Tymczasem jego obecność ma swoje uzasadnienie. Coraz większe wysilenie jednostek napędowych prowadzi bowiem do powstania silnych drgań skrętnych w układzie korbowym silnika. Z kolei chęć ograniczania zużycia paliwa powoduje obniżanie obrotów silnika w kierunku niszczących niskich częstotliwości. Jednocześnie szersze stosowanie stopów lekkich o niskim tłumieniu drgań powoduje, że wibracje mają niszczący wpływ na silnik. Drgania przenoszące się dalej na układ napędowy niszczą skrzynię biegów, przeguby i inne elementy. I tu z pomocą przychodzi koło dwumasowe, które potrafi przejąć te drgania i je zneutralizować. Pochłaniając drgania, chroni układ korbowo-tłokowy silnika, skrzynię biegów i inne elementy. Gdyby nie obecność koła dwumasowego, w silniku doszłoby do przyspieszonego zużycia panewek, w skrzyni niszczyłyby się synchronizatory i koła zębate, nie wspominając o komforcie.
Co niszczy dwumas
Trwałości koła dwumasowego niestety nie służy notoryczne korzystanie z niskich obrotów, będące jedną z zasad ecodrivingu. Producenci kół dwumasowych przyznają, że częste schodzenie poniżej częstotliwości 25 Hz (1500 obr./min) doprowadza do nadmiernego obciążania sprężyn i tłumików kół.
Długowieczności nie sprzyja również nieumiejętne korzystanie ze sprzęgła. Dławienie silnika, np. przy ruszaniu z drugiego biegu, przeciąża sprężyny. Z kolei długa jazda z poślizgiem sprzęgła doprowadza do przegrzania zespołu koła dwumasowego i zmiany konsystencji zawartego wewnątrz smaru. W efekcie dochodzi do uszkodzenia łożysk.
Istotny wpływ na trwałość koła ma też stan jednostki napędowej. Nieregularności pracy wywołane usterkami układu zapłonowego lub rozregulowaniem wtrysku przyspieszają agonię koła dwumasowego. Jest to szczególnie częste zjawisko w nowoczesnych, wysilonych dieslach. Łatwe do sprawdzenia diagnoskopem korekty dawek biegu jałowego na ciepło nie powinny przekraczać 1,65 mg/skok (lub 2 mm³/skok - jeżeli w danym modelu korekty są wyrażane objętościowo), gdyż wyższe wartości świadczą o dużej nieregularności biegu silnika.
Wyeliminowanie usterek i błędów w technice jazdy pozwala nawet kilkakrotnie wydłużyć trwałość koła dwumasowego. Nie bez przyczyny w jednych autach wytrzymuje ono 180 tys. km, a w innych o połowę mniej. Poza nielicznymi przypadkami niedopracowanych modeli, to właśnie kierowca okazuje się mieć decydujący wpływ na to, ile koło dwumasowe wytrzyma.
Kiedy należy się wymiana
Objawy zużycia koła dwumasowego mogą się różnić w zależności od modelu i stopnia nasilenia usterki, ale zawsze awarii towarzyszą anormalne dźwięki. Najczęściej spotykane to klekotanie na biegu jałowym i stukanie przy gwałtowniejszych ruchach pedałem gazu. Niestety, nie wytwarza się tańszych zamienników "dwumasów" i w razie awarii jedyne co można zrobić, to poszukać tańszej hurtowni.
- Ford Focus I/II 1.8 TDCi
- Ford Mondeo III 2.0 TDCi
- Mazda 6 2.0 CD
- Nissan X-Trail 2.2 Di
- Opel Vectra C 2.0/2.2 DTI
1. Unikaj niskich obrotów
Permanentna jazda w zakresie zbyt niskich obrotów (1500 obr./min i poniżej) powoduje nadmierne i trwające długo obciążanie sprężyn oraz ich tłumików. Oszczędna jazda niestety nie służy trwałości "dwumasu".
2. Zmień sposób ruszania
Gwałtowne puszczanie sprzęgła, nie tylko przy ruszaniu, ale również po zmianie biegu na wyższy, powoduje chwilowe duże przeciążenie sprężyn i tłumików. Tak samo niszczące jest dławienie silnika, np. przy ruszaniu z 2. biegu.
3. Unikaj poślizgu sprzęgła
Długotrwała jazda z poślizgiem sprzęgła (przy ruszaniu, przy zużytym sprzęgle itp.) powoduje przegrzanie tzw. masy wtórnej, co skutkuje zmianą konsystencji smaru oraz uszkodzeniem łożyskowania wewnętrznego.
4. Zadbaj o wtryskiwacze
Zaniedbanie stanu stanu silnika (np. zużycie wtryskiwaczy w dieslu powyżej współczynnika korekcji 1,65 mg/H) powoduje nierównomierność biegu silnika, wywołującą ponadnormatywne wibracje koła dwumasowego.
- Klekotanie i terkotanie na biegu jałowym, zmieniające się po wciśnięciu sprzęgła
- Piski przy redukowaniu biegów
- Stuki przy dodawaniu i ujmowaniu gazu na niskich obrotach
- Jadąc na 5. biegu zejdź pod 1000 obr./min i maksymalnie wciśnij pedał gazu. Silnik ze sprawnym kołem będzie płynnie przyspieszał. Przy zepsutym kole pojawić się mogą wibracje, telepania i szarpnięcia.
- Jadąc na 3. biegu na obrotach około 3000 wymuś szarpnięcie na sprzęgle kilkakrotnie gwałtownie kopiąc w pedał gazu. Jeżeli pojawią się hałasy i wibracje, to może to być objaw uszkodzenia koła dwumasowego.
- Jeżeli obie próby wskazują na awarię koła dwumasowego - mechanik będzie musiał zdemontować skrzynię biegów. Pomiar luzów koła potwierdzi jego stan.
Koszt operacji wymiany DKZ to zwykle 500-700 zł w autach przednionapędowych i 350-500 zł w modelach z tylnym napędem.
Tekst: Marcin Klonowski; zdjęcie: Sachs
